درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان🤢

درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان

استفراغ کودکان

برگرداندن شیر در نوزادان و شیرخواران معمولا موضوع نگران کننده ای نیست، اما استفراغ کودک در برخی موارد می تواند نشانه ای از یک بیماری یا عارضه جدی باشد. از سوی دیگر بسیاری از استفراغ های کودکان طبیعی است و ربطی به بیماریها ندارد و در برخی از موارد، بیماری ها می توانند با استفراغ همراه نباشند. بنابراین استفراغ به تنهایی نمی تواند ملاک وجود بیماری باشد مگر اینکه مشکل با پزشک کودک در میان گذاشته و معاینات تشخیصی به او سپرده شود.

تفاوت برگرداندن شیر با استفراغ

استفراغ با بالا آوردن خفیف شیر که هر دو مورد معمولا بعد از تغذیه رخ می دهند، فرق دارد. وقتی یک نوزاد استفراغ می کند، چه به اندازه چند قاشق چایخوری که از چانه اش چکه کند، چه مقدار بیشتری از مواد غذایی، کودک مضطرب نمی شود، شکم یا بقیه بدن او دچار ناراحتی نشده و فشاری نیز به او وارد نمی شود و این یک واکنش بسیار طبیعی است.

اما اگر کودک سالم بلافاصله پس از غذا بالا می آورد، این احتمال وجود دارد که علت آن، ریفلکس غیرطبیعی یا بیماری زا باشد که همان برگشت اسید از معده به مری است. ریفلکس غیرطبیعی زمانی اتفاق می افتد که عضله بین مری و معده کودک به درستی کار نکند و این موضوع باعث شود تا غذا و اسید معده از آنجا به گلو بازگردد. این حالت ممکن است سبب ایجاد ناراحتی شکمی و احساس سوزش یا التهاب در گلو و قفسه سینه کودک شود.

این مشکل احتمالا تا دومین سالگرد تولد او، زمانی که عضله بین مری و معده قوی تر می شود، از بین خواهد رفت. با این حال لازم است با پزشک صحبت کنید، زیرا این عارضه می تواند باعث مشکل در اضافه وزن و سایر مشکلات پزشکی شود. پزشک می تواند داروهایی برای تسکین ناراحتی کودک تجویز کند.

نکته: توجه داشته باشید که بسیاری از استفراغ های کودکان طبیعی هستند و ربطی به بیماری ریفلکس ندارند. در مقابل نیز برخی از موارد بیماری ریفلکس با استفراغ همراه نیستند. بنابراین در مورد تشخیص بیماری ریفلکس به وجود یا عدم وجود استفراغ اكتفا نمی شود، بلکه لازم است مشکل با پزشک در میان گذاشته و تشخیص به او سپرده شود

درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان-استفراغ کودکان-تفاوت برگرداندن شیر با استفراغ-دلایل استفراغ کودک-درمان های خانگی استفراغ کودکان-پیشگیری از استفراغ کودک-درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان-استفراغ کودکان-تفاوت برگرداندن شیر با استفراغ-دلایل استفراغ کودک-درمان های خانگی استفراغ کودکان-پیشگیری از استفراغ کودک-درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان-استفراغ کودکان-تفاوت برگرداندن شیر با استفراغ-دلایل استفراغ کودک-درمان های خانگی استفراغ کودکان-پیشگیری از استفراغ کودک

دلایل استفراغ کودک

• تنگی پیلور
• تهوع ناشی از ماشین زدگی
• عفونت ویروسی یا باکتریایی
• عفونت کلیه
• آلرژی به غذا
• آپاندیس
• ضربه سر
• ورم معده
• مننژیت کودک
• مسمومیت استامینوفن

اگر کودک هر نوع از استفراغ غیر از برگرداندن خفيف و طبیعی شیر که توضیح آن در بالا آمد را داشته باشد، بالا آوردن و استفراغ او ممکن است یک موضوع مهم و بیماری باشد که دلیل آن را پزشک متخصص کودک تعیین خواهد کرد. بنابراین در صورت مشاهده استفراغ مشکل ساز در کودک از انجام خوددرمانی به شکل جدی خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید. برخی از دلایل استفراغ در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشند:

🔸تنگی پیلور: این عارضه معمولا در هفته های اول زندگی نوزاد رخ می دهد و به ندرت پس از شش ماهگی بروز می کند. کودکان مبتلا به تنگی پیلور، به این دلیل بالا می آورند که عضله منتهی از معده به روده آنها، آن قدر ضخیم می شود که مواد غذایی نمی تواند از آن عبور کند. این وضعیت معمولا باعث استفراغ پرتابی و پرفشار می شود. از آنجا که تنگی پیلور می تواند به سوء تغذیه، کم آبی بدن و دیگر مشکلات سلامت منجر شود، نیازمند مراقبت فوری پزشکی است. چنانچه کودک شما این عارضه را دارد، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا با عمل جراحی می توان آن را درمان نمود.

🔸تهوع ناشی از ماشین زدگی: برخی از نوزادان و کودکان مستعد حالت ماشین زدگی هستند و چنانچه برنامه روزانه شما شامل سفر با خودرو باشد، این موضوع می تواند مشکل ساز شود. پزشکان معتقدند که این تهوع زمانی اتفاق می افتد که ارتباط بین چیزی که کودک می بیند و آنچه با بخشهای حساس به حرکت بدن خود، مانند گوش داخلی و برخی عصبها حس می کند، قطع می شود.

🔸عفونت ویروسی یا باکتریایی: اگر کودک شما چند ماهه است، به احتمال زیاد دلیل استفراغ او یک آنفولانزای معده یا دیگر بیماریهای روده است. اگر یک ویروس یا باکتری دیواره معده یا روده کودک را آلوده کرده است، سایر علایم می توانند شامل اسهال، از دست دادن اشتها، درد شکم و تب باشند. این نوع استفراغ معمولا بعد از گذشت ۱۲ تا ۲۴ ساعت متوقف می شود.

🔸عفونت های دیگر: احتقان (احساس فشار در ریه ها) یا عفونت تنفسی می تواند منجر به بالا آوردن، به ویژه در زمان حمله های سرفه شود. عفونت مجاری ادراری و حتی عفونت گوش نیز گاهی می تواند منجر به تهوع و استفراغ شود. این نوع استفراغ می تواند نشانه ای از بیماری های جدی مانند ذات الریه، مننژیت، آپاندیسیت و در موارد بسیار نادر سندرم ری¹ نیز باشد.

1- سندروم ری نوعی انسفالوپاتی (طیف وسیعی از اختلالات سیستم عصبی مرکزی) پیشرونده سریع است. نشانه های آن عموما شامل استفراغ، کاهش هوشیاری، تشنج یا حمله های عصبی، تغییرات شخصیتی و گیجی است. علی رغم اینکه در این سندروم مسمومیت کبدی رخ میدهد، معمولا زردی مشاهده نمی شود.

دید دوتایی، کاهش قدرت شنوایی، از دست دادن عملکرد عضلات یا فلج بازوها یا پاها، مشکل در گفتار و ضعف در بازوها یا پاها از دیگر نشانه های این سندروم هستند. ۲۰ تا ۴۰ درصد موارد به مرگ منجر می شوند و یک سوم رهایی یافتگان با آسیب های مغزی قابل توجهی روبرو خواهند شد. از آنجایی که این بیماری در ۹۰ درصد موارد همراه مصرف آسپرین دیده شده است، لذا در حال حاضر مصرف آسپرین جز در مورد بیماری کاوازاکی² در کودکان ممنوع شده است و با این اقدام پیشگیرانه شیوع این سندروم به میزان زیادی (تا حد ۹۰ درصد) کاهش یافته است.

2–(کاوازاکی: یکی از سندرم هایی است که اغلب در کودکان زیر پنج سال رخ میدهد و طی آن دیواره) شریانها دچار ورم و التهاب می شوند. عروق کرونر که خون را برای تغذیه به عضله قلب می رسانند از جمله شریان هایی هستند که در بیماری کاوازاکی ملتهب می شوند. همچنین در این عارضه، غدد النفاوی پوست و غشای مخاطی دهان و بینی و گلو نیز دچار التهاب می شوند. نشانه اصلی بیماری کاوازاکی تب، بدون منشاء مشخص است.)

🔸گریه زیاد: یک دوره طولانی از گریه یا سرفه می تواند باعث بالا آوردن کودک شود. اگرچه این عارضه هم کودک و هم والدین را اذیت می کند، اما استفراغ کودک در طول یک حمله بعد از گریه زیاد، به او آسیب فیزیکی نمی رساند. چنانچه صرف نظر از استفراغ، کودک سالم به نظر می رسد، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.

🔸مشکلات تغذیه: در طول چند ماه اول زندگی کودک، بالا آوردن به احتمال زیاد ناشی از مشکلات تغذیه مانند غذا خوردن بیش از حد یا سوءهاضمه است. یک علت کمتر شایع نیز حساسیت به پروتئین در شیر مادر یا شیرخشک است.

🔸مواد سمی: بالا آوردن کودک ممکن است ناشی از بلعیدن چیزی سمی مانند یک دارو، گیاه یا مادهای شیمیایی باشد. همچنین ممکن است او مسمومیت غذایی را از غذا یا آب آلوده گرفته باشد و یا اسهال داشته باشد.

پیشگیری از استفراغ کودک

• اگر نوزاد پس از تغذیه بالا می آورد، مقدار غذای کمتری در هر وعده به او بدهید و کمک کنید تا او بیشتر آروغ بزند.
• اگر کودک به علت عفونت دستگاه تنفسی، خلط و مخاط بینی زیادی دارد، سعی کنید از پوآر بینی برای تخلیه بینی او استفاده کنید.
• اگر کودک مواد غذایی کمکی می خورد، قبل از سوار شدن به خودرو، یک میان وعده کوچک به او بدهید، زیرا خالی نبودن معده به جلوگیری از استفراغ کمک خواهد کرد و برای جلوگیری از کم آبی بدن نیز مقدار زیادی مایعات به کودک بدهید. در غیر این صورت ممکن است دچار سردرد یا حتی سرگیجه یا ضعف شود که حال او را بدتر خواهد کرد.
• برای کاهش تهوع ماشین زدگی در طول سفر با خودرو، توقف های زیادی داشته  باشید تا به کودک فرصتی برای تنفس هوای تازه و آرام شدن شکم داده شود.
• پس از تغذیه، نوزاد را روی زانوی خود تاب ندهید، او را در صندلی فنری قرار ندهید و اجازه ندهید بیش از حد جنب وجوش کند، زیرا مواد غذایی برای فرونشستن کافی در شکم، به زمان نیاز دارند.
• عمود نگه داشتن پشت نوزاد تا حدود نیم ساعت بعد از اتمام غذا خوردن نیز مؤثر است.

درمان سریع استفراغ کودکان

بعد از بالا آوردن کودک 30 تا 60 دقیقه صبر کنید و برای درمان سریع استفراغ می‌توانید کم کم به کودک مایعات مناسب بدهید. هدف شما دادن حداقل 30 میلی لیتر (دو قاشق غذاخوری) مایعات در هر ساعت است. مایعات مناسب برای نوزادان و کودکانی که تازه استفراغ کردند را در زیر شرح دادیم:

• مایعات مناسب برای کودکان 6 ماهه تا 1 ساله: شیر مادر رقیق نشده یا شیر خشک می‌تواند مناسب باشد. در صورت تحمل نکردن کودک، از محلول یا پودرهای آبرسانی که حاوی قند و نمک هستند به نام او آر اس (ORS) استفاده کنید. آب برای این گروه سنی پیشنهاد نمی‌شود. این درمان فقط برای استفراغ خفیف است.
• مایعات مناسب برای درمان سریع استفراغ کودکان بالای 1 سال: محلول‌های خوراکی آبرسانی یا آب سیب رقیق شده (نصف آب / نصف آب سیب) می‌تواند مناسب باشد. نوشیدنی ورزشی (نوشیدنی‌ها حاوی گلوکز، الکترولیت‌ها و ویتامین نه نوشیدنی انرژی‌زا) هم می‌تواند مناسب باشد.

درمان های خانگی استفراغ کودکان

همیشه طب سنتی یکی از بهترین و کم خطرترین راه های درمانی در منزل برای درمان سریع استفراغ کودکان به حساب می آید، مصرف مواد خوراکی زیر می‌تواند برای شما بسیار مناسب باشد.

1- دمنوش میخک

دمنوش میخک یک نوشیدنی گرم و معطر است که از دم کردن گل‌های میخک در آب تهیه می شود. میخک ادویه‌ای با طعم تند و گرم است که قرن‌ها است در طب سنتی استفاده می‌شود. این دمنوش می‌تواند به هضم غذا و کاهش نفخ و سوء هاضمه کمک کند. توجه داشته باشید که این دمنوش در کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی مفید است.

2- دارچین و نعنا

نعنا و دارچین دو مورد از گیاهان مفید در طب سنتی است که از مزایای درمانی بسیاری برخوردار است. به همین دلیل نیز مورد توجه قرار گرفته است. توجه داشته باشید که تهیه دمنوش نعنا و دارچین یا اضافه کردن پودر نعنا و دارچین به خوراکی‌های کودکان می‌تواند در درمان استفراغ بسیار موثر باشد.

3- سرکه سیب

سرکه سیب یک مایع ترش و تند است که از تخمیر سیب به دست می آید. سرکه سیب قرن هاست که به عنوان یک داروی سنتی و همچنین در آشپزی استفاده می‌شود. این ماده به دلیل داشتن خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی می‌تواند در درمان استفراغ‌های ناشی از عفونت موثر باشد. با این حال استفاده از این سرکه توسط کودکان زیر یک سال به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

4- دانه رازیانه

یکی از مهمترین خواص رازیانه، رفع حالت تهوع می باشد. دانه رازیانه، دانه‌های معطر و طعم‌دار گیاهی به نام رازیانه است که فواید متعددی برای بدن، به خصوص برای سیستم گوارش و هضم غذا دارد. استفاده از دمنوش رازیانه می‌تواند در بهبود سیستم گوارش و کاهش حالت تهوع موثر باشد.

5- پیاز و زنجبیل

پیاز و زنجبیل دو ماده طبیعی هستند که به طور سنتی برای درمان استفراغ استفاده می‌شوند. توجه داشته باشید که پیاز و زنجبیل حاوی ترکیباتی هستند که می‌تواند به آرامش معده و کاهش حالت تهوع کمک کنند. تهیه دمنوش زنجبیل و پیاز برای کودکان بالای ۴ سال که از این عارضه رنج می‌برند، می‌تواند ایده مناسبی باشد.

۶- هسته هل

هسته هل، دانه‌های سیاه و کوچک داخل غلاف هل هستند. این دانه‌ها عطر و طعم قوی و تند و تیزی دارند و در طب سنتی به عنوان یک داروی گیاهی مفید برای معده شناخته می‌شوند. مصرف دمنوش هسته هل می‌تواند در درمان استفراغ کودکان و سایر مشکلات گوارشی مفید باشد.

و اما در ادامه درمان سریع استفراغ کودکان موارد زیر را بخوانیم:

این موضوع که مشکل استفراغ کودک چقدر جدی است توسط پزشک تعیین می شود، یعنی اگر مشکل استفراغ کودک ناشی از یک عارضه یا بیماری جدی و مهم باشد، پزشک درمان لازم و تجویز داروهای مناسب را شروع خواهد کرد و مراقبتهای ضروری خانگی را نیز به شما خواهد گفت اما حتی اگر استفراغ کودک شما یک عارضه پزشکی خطرناک نیز نباشد، کم شدن آب بدن بعد از استفراغ می تواند برای کودکان تبدیل به یک مشکل جدی شود و اگر کودک شما بالا می آورد یا تب یا اسهال دارد، در حال از دست دادن بیشتر مایعات بدنش است.

پزشک ممکن است یک محلول الکترولیت یا ORS برای کودک تجویز کند، أما شما هرگز بدون تأیید پزشک، اقدام به دادن این محلول به کودکان، به ویژه نوزادان خیلی کوچک نکنید. محلول الکترولیت را زمانی می توانید به کودک بدهید که بتواند مایعات را در معده خود نگه دارد. وقتی کودک هنوز به طور متناوب، هر پنج یا ۱۰ دقیقه بالا می آورد، او را وادار به نوشیدن محلول الکترولیت نکنید. الکترولیت ماده حل شده یک محلول است که رسانایی الکتریکی آن بیشتر از حلال به تنهایی است. تمام یا قسمتی از این نوع ماده حل شده در محلول به صورت یون وجود دارد.

مواد غیرالکترولیت موادی هستند که به صورت کاملا مولکولی در آب حل می شوند و مواد الکترولیت موادی هستند که به طور کامل یا به مقدار کم در آب یونیده می شوند. موادی مانند استون و اتانول که به صورت کاملا مولکولی در آب یا حلال دیگر حل می شوند مواد غیرالکترولیت هستند که از انحلال آنها هیچ یونی ایجاد نمی شود. به محلول این مواد محلول غیر الکترولیت می گویند که رسانای جریان برق نیز نمی باشند. در مقابل مواد الکترولیت موادی هستند که به طور کامل یا به مقدار کم در آب یونیده شده و محلول آنها محلول الکترولیت رسانای جریان برق میباشد.

پس از اینکه شکم کودک به مدت نیم ساعت یا بیشتر آرام بوده است، محلول را آهسته و جرعه جرعه مثلا یک قاشق چایخوری؛ معادل ۵ سی سی، در هر ۱۰ دقیقه و برای چند ساعت به او بخورانید. پس از آن، اگر او مقدار قبلی را به خوبی تحمل کرد، دوز محلول را به دو قاشق چایخوری، معادل ۱۰ سی سی، در هر پنج دقیقه افزایش دهید و به آرامی این مقدار را تا زمان برطرف شدن استفراغ افزایش دهید. البته امکان دارد لازم باشد تمام این راهنمایی ها با تشخیص پزشک تغییر کند.

یادتان باشد که نوشیدنی های شیرین و آبمیوه ها نیز گاهی اوقات می توانند وضع را بدتر کنند، به ویژه اگر کودک اسهال هم داشته باشد، اما اگر کودکتان برای نوشیدن آبمیوه به اندازه کافی بزرگ شده است و به نظر میرسد بهترین راه برای حفظ آب بدن او از نظر پزشک همین باشد، می توانید آن را امتحان کنید.

مقدار آبمیوهایی را که او به طور معمول در یک روز می نوشد، افزایش ندهید، اما می توانید آن را با آب رقیق کنید؛ چرا که خود آبمیوه گاهی باعث تشدید استفراغ و اسهال در کودکان می شود. بنابراین، اگر کودک روزانه نصف لیوان یعنی ۸۰ تا ۱۲۰ میلی لیتر آبمیوه مینوشد، می توانید آن را رقیق کنید تا به یک لیوان یعنی ۱۲۰ تا ۲۳۰ میلی لیتر برسد. هرگز به کودک نوشابه یا آب گازدار ندهید.

❗ هشدار مهم: تأکید می شود توجه داشته باشید آبميوه حتما پس از مشورت با پزشک به کودک داده شود و در مورد شیرخواران زیر شش ماه نیز، آبمیوه جایی در درمان کم آبی ندارد و توصیه نیز نمی شود. همچنین به کودک خود هیچ داروی ضد استفراغی ندهید، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کرده باشد و همچنین هرگز داروهای حاوی آسپرین به کودک ندهید. آسپرین می تواند کودک را مستعد ابتلا به سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده کند.

هنگامی که به نظر رسید شکم کودک آرام شده است، می توانید تغذیه با شیر مادر یا شیرخشک را از سر بگیرید. اگر کودک شما بزرگتر است، زمانی که استفراغ أو کاهش یافت یا متوقف شد و اشتهایش بازگشت، می توانید به تدریج غذاهای سالم کمکی و همچنین مایعات دیگر را به او بدهید. پزشکان توصیه می کنند در دوره نقاهت بعد از مشکلات معده، در اسرع وقت رژیم غذایی عادی کودک از سر گرفته شود.

شما میتوانید هر غذای جامدی که کودک به طور معمول مصرف می کند، از جمله کربوهیدرات های پیچیده مانند نان، حبوبات و برنج، گوشت بدون چربی، ماست و سبزیجات را به او بدهید، اما از دادن غذاهای چرب خودداری کنید. در مورد دادن میوه یا مایعات شیرین نیز لازم است از قبل با پزشک مشورت کنید زیرا در برخی موارد منجر به تشدید استفراغ خواهد شد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

• 🔸اگر کودک در تنفس مشکل دارد.
• 🔸اگر بیشتر از شش ساعت می گذرد و کودک همچنان در حال استفراغ است.
• 🔸اگر کودک به هیچ وجه مایعات خوراکی یا شیر را تحمل نمی کند.
• 🔸اگر مشکوک هستید یا میدانید که کودک چیزی سمی را بلعیده است.
• 🔸استفراغ کودک شامل صفرا، یک ماده سبز رنگ یا خونی باشد.
• 🔸اگر استفراغ شامل خون یا صفرا بوده است، پزشک احتمالا میخواهد نمونه آن را ببیند. صفرای سبز می تواند نشان دهنده این باشد که روده ها مسدود شده اند.
• 🔸استفراغ کودک حاوی خون باشد. وجود مقدار کمی خون در استفراغ معمولا نگران کننده نیست، زیرا فشار استفراغ می تواند باعث پارگیهای کوچکی در رگهای خونی دیواره مری شود اما در صورت وجود خون در استفراغ کودک، او را به اورژانس برسانید.
• 🔸به نظر برسد که کودک درد شدیدی دارد. کودک نمی تواند بگوید درد دارد اما شما بهتر از هر کس او را می شناسید و احتمالا می توانید بفهمید. ممکن است او انسدادی در روده یا مشکل دیگری داشته باشد.
• 🔸پس از خوردن ضربه به سر کودک، او بیش از یک بار استفراغ کند، چیزی که ممکن است نشانه صدمه مغزی باشد.
• 🔸شکم کودک ورم کرده و به لمس حساس باشد. این می تواند نشان دهنده تجمع مایع یا گاز معده، انسداد روده، فتق یا دیگر مشکلات دستگاه گوارش باشد؛ انسدادها نادر اما جدی هستند.
• 🔸کودک بعد از نیم ساعت از غذا، استفراغ مداوم و همراه با فشار داشته باشد. این ممکن است نشانه ای از عارضه تنگی پیلور باشد.
• 🔸کودک نشانه هایی از کم آبی بدن نشان دهد. این نشانه ها شامل کاهش ادرار یعنی شش تا هشت ساعت بدون خیس کردن پوشک، لب و دهان خشک، گریه بدون اشک است؛ به شرطی که کودک بیشتر از چند هفته سن داشته باشد، زیرا اغلب دو تا سه هفته طول می کشد تا برخی نوزادان اولین اشک های خود را – بریزند. همچنین اگر کودک بی حال و ادرار او زرد تیره شده باشد.
• 🔸متوجه زردی در پوست یا در سفیدی چشم نوزاد شويد که نشانه ای از زردی است.
• 🔸نشانه های کم آبی شدید بدن مانند چشمهای گودرفته، دست و پاهای سرد، لکه لکه شدن دست و پاها، خواب آلودگی یا بی قراری بیش از حد و فرورفتگی در ملاج را مشاهده کنید.

درمان سریع و خانگی استفراغ کودکان-استفراغ کودکان-تفاوت برگرداندن شیر با استفراغ-دلایل استفراغ کودک-درمان های خانگی استفراغ کودکان-پیشگیری از استفراغ کودک

منبع: کتاب طب سنتی کودکان – نوشته نرگس تشکری